Sistemik aile terapisi nedir? Sistemik terapi nasıl uygulanır?

Benzer İçerikler

Giderek yaşlanan bir toplumda psikoterapi: İleri yaştaki kişilerle psikoterapi

13 Ekim 2019

Sanat terapisi etkinliği: Yaşam yolculuğu

17 Eylül 2019

Psikoterapi hikayeleri: Sen bizim çocuğumuzsun

16 Ekim 2018

Sistemik aile terapisibilişsel davranışçı terapi, psikodinamikve hümanist yaklaşımlardan sonra ortaya çıkmıştır. Böylelikle terapi yöntemleri arasında dördüncü yol, kuşak adını almıştır. -Bu kategorizasyon konusunda fikir birliği tam olarak bulunmuyor.-

Sistemik terapiden önce gelen terapi yöntemleri daha çok bireye odaklanmıştır.

İnsanın kendi doğrusunu tek gerçek doğru sanması sanrıların en büyüğüdür. – Paul Watzlawick

1) Sistemik aile terapisi nedir?

Sistemik aile terapisi bireyin çevresiyle olan ilişkilerinin ve içinde bulunduğu sosyal çevrenin ruh sağlığı üzerindeki önemini vurgular.

Sistemik aile terapisi aynı zamanda -sistemik psikoterapi-, sistemik terapi ve aile sistemleri terapisi adlarıyla da anılır. Sistemik aile terapisinin kökeni aile terapisi ve sistem teorilerinde yatar.

• Aile terapisinden elde edilen içgörülerle, biyoloji ve fizyoloji alanı olan sistem teorilerinin birleşmesi ile oluşmuştur sistemik aile terapisi.
• Hümanist yaklaşımda ve pozitif psikolojide olduğu gibi iyimser bir bakış açısına sahiptir. Psikolojik hastalıklardan ziyade bireyin karakter güçlerine, kaynaklarına ve ilişkilerine odaklanır.
• Hümanist yaklaşım bireyin tabiatında aynı yönde bir büyüme potansiyeli olduğuna inanır. Sistemik terapiye göre ise kişi değişik sistemler içinde farklı olabilir. Bu önermesinde etkinlenmiş olduğu postmodern düşünce yatar.
• Sistemik terapinin önceliklerinden birisi aile bireyleri arasındaki ilişkiler, ailedeki etkileşimlerin kalitesi, ailenin gelişimi ve fonksiyonlarıdır.
• Sistemik düşünmek döngüsel sorularla düşünmektir. Sistem içerisinde her yapılan etkiye sistemden bir tepki verilir. Her şey birbiri ile ilişkilidir. Her şeyin her şey üzerinde etkisi bulunur.

Sistemik aile terapisi bireylerin problemlerini onlar için önemli olan kişilerin ve sosyal ağların içerisinde değerlendirir. 

Sistemik aile terapisinden elde edilen içgörüler giderek psikoterapi dışındaki alanlarda da kullanılıyor: Eğitim, politika, psikiyatri, sosyal çalışma, aile hekimliği…

2) Sistem nedir?

Danışanın sistemi psikoterapi sürecine katılsınlar ya da katılmasınlar içinde bulundukları ilişkilerdir. Sistemik düşünmek danışanın yakın ilişkide olduğu insanlar başta aile olmak üzere büyük bir etkileri olacağının göz önüne alınmasıdır.

Sistemik terapi aile dışındaki daha geniş sosyokültürel sistemleri de göz önüne alır. Örneğin; danışanın partneriyle olan ilişkisi, ailesinin, kültürünün ve belli bir politik ya da dinsel görüşün parçası olarak incelenebilir.

Sistemik aile terapisi sadece aileleri değil diğer yaşam sistemlerini de gözden geçirir. Örneğin, insan topluluklarını, işyeri organizasyonları, okul, dini topluluklar … Buralarda sistemik aile terapisi çatışmaları çözümlemede, grup bilincinin oluşmasına yardımcı olur ve arabuluculuk görevleri alır.

3) Aile ruh sağlığı için neden önemli?

Aile önemli bir psikolojik faktördür. Etkileşimlerin yaşandığı önemli bir alan ve günlük hayatımız üzerinde kontrol gücüne sahip bir kurumdur.

Aile bize yardımcı olabilecek önemli bir kaynak, problemleri olan insanlar için bir sığınaktır. Aileler çoğunluklu olarak yardımcı olmak isterler. Sistemik terapi aileleri sürece dahil ederek ailelerin kaynaklarından faydalanmaya çalışır.

Duygusal problemlere sahip olan bireylerin yakınlarıda bundan büyük bir miktarda etkilenir. O yüzden bireyin değil ailenin problemi vardır denir.

Aile destek olabileceği gibi kişinin ruh sağlığı üzerinde büyük bir stres faktörü de olabilir. Sıklıkla psikiyatri ortamında ilerleme gösteren hasta, eve döndükten sonra kendisini eski ilişki sarmalları içerisinde bulur.

4) Sistemik terapi kuramının öngörüleri nelerdir?

Sistemik bakış açısı

• Tüm aile odak noktası olmalıdır. Psikolojik rahatsızlık belirtileri aile bireylerinin yalnızca birinde dahi görülse tüm aile merkeze alınmalıdır. Örneğin; tüm aile alkolden muzdariptir denir, semptomlar sadece bir kişide dahi olsa. Tüm ailenin iletişimi etkilenmiştir.
• Sistem kendini dış etkilere karşı devam ettirmeye çalışmış ve çıkan semptom ile dengeyi bulmuştur. Yani var olan belirtiler sistemin hayatta kalma mücadelesidir. Bulgular sistem içinde bir fonksiyon üstlenirler.
• Sistemik terapi aile ya da sistem içerisinde ileriye gidilmesini güçleştiren davranış şekillerini bularak bunlara işaret eder.
• Sistemin ilişki biçimi değişebilir. Sistemin kendisinin terapistin sunacağı yaratıcı müdahalelerle değiştirilebileceğine inanınılır.
• Sistemik aile terapistleri ailenin büyümesine izin verecek olan yeni modeller ve organizasyon şekilleri oluşturmaya çalışır.

Pozitif bakış açısı

• Psikolojik hastalık teşhisleriyle insanların damgalanmasına karşıdır sistemik terapi. Danışanları suçlamaz.
• Danışanın zayıf noktalarına değil pozitif yanlarına ve kaynaklarına odaklanır; güçlü karakter özellikleri ve erdemler.
• Sistemik  aile terapisi bireyin potansiyeline inanır. Bu açıdan sistemik terapi hümanist yaklaşımla ortak değerlere sahiptir.

Çözüm odaklı bakış açısı

• Problemle çözümü birbirinden ayırır. Çözüme ulaşabilmek için problemi yeterince iyi anlamak gerekmediğine inanır sistemik terapi.
• Farklı bakış açısı. Probleme farklı bakış açısı getirmek problemi çözebilir.
• Şimdi ve gelecek odaklıdır. Psikanalizde olduğu gibi problemlerin kökeninin olduğu varsayılan çocukluk travmalarına ya da bilinç dışında yatan içgüdülere inmeye çalışmaz. Seyahat eden bir araç gibi daha çok ileriye, daha az oranda arka aynaya bakılır.

Problemler hakkında konuşmak problem, çözümler hakkında konuşmak çözüm yaratır. – Steve De Shazer

5) Sistemik terapisinin amaçları

Sistemik aile terapisinin ana hedefi aile bireylerinin var olan kaynaklarını daha etkili bir şekilde kullanarak birbirlerine yardımcı olmalarına yardımcı olmaktır.

• Güven ortamı. Aile bireylerinin düşüncelerini ve duygularını güven ortamı içinde aktarmalarını sağlamaya çalışmak
• İlişkilerde farkındalık. Aile bireylerinin birbirlerinin görüşlerini anlamalarını, ihtiyaçlarının farkına vararak ve güçlenerek ilişkilerinde ve yaşamlarında değişiklikler yapmaları
• Sosyal destek. Aile bireyleri arasında karşılıklı anlayışı ve duygusal desteği geliştirmek
• Ailenin işlevselliğini artırmak
• Baş etme yöntemleri. Farklı yaşam koşulları ve çıkmazlarıyla baş etme yöntemleri ve problem çözme stratejileri geliştirmek
• Psikolojik hastalık bulgularının görüldüğü bireyi suçlanmaktan kurtarmak. Bütün aileyi değerlendirmek.
• Problemleri çözmek. Problemleri çözmenin ötesinde ortaya çıkmalarını önlemeye çalışmak.
• Fayda vermeyen algı, yaşam şekilleri, etkileşimleri ve sistemleri ortadan kaldırmak
• Danışanın kaynaklarını kullanmak. Sistemik terapi danışanın gerçekçi umutları ve dileklerini yerine getirebilmek için danışanın enerji, motivasyon ve fikirlerini kullanılır.
• Sistemik aile terapisine göre psikoterapi süreci terapiye gelmeden önce başlar. Kişi terapiye gelmeye karar vererek bir adım atmıştır ve değişim başlamıştır. Bu nedenle ilk çözüm odaklı sorular şunlardır:
  • “Terapiye gelmeye nasıl karar verdiniz.”
  • “Psikoterapinin problemlerinize nasıl yardımcı olabileceğini tasavvur ediyorsunuz.”

İlginizi çekebilir: İlk psikoterapi seansında sorulan sorular

6) Sistemik aile terapisi nasıl uygulanır?

Sistemle birlikte çalışılır.

Sistemik aile terapisi çalışmalarında sıklıkla danışanın hayatında önemli yer tutan bireyler terapiye davet edilir.

Sistemik aile terapistleri aile dışında geniş sosyal ağlarla iletişime geçebilirler. Örneğin; çocuklarla çalışırken sıklıkla öğrencilerin okullarını ziyaret edebilirler. Öğretmenleriyle, sosyal çalışanlarla, yurt görevlileri ve bakıcılarla iletişime geçebilirler.

Aile bireylerinden birine sorumluluk yüklenmez. Tüm aile sistemik terapi seanslarına davet edildiğinde, bireylerde beni olanlardan sorumlu tutacaklar gibi bir kaygı oluşabilir. Psikoterapi sürecinde bu tarz yanlış anlamalara açıklık getirilir.

Çocuk terapisi sürecinde terapist seansın yarısını çocukla geçirebilir. Geri kalan kısmında aileye danışmanlık yapabilir. Tüm seanslar birlikte de gelişebilir. Mümkün olduğunca aileyi sürece kadar, yalnızca çocukla çalışmayı tercih etmezler.

İlişki biçimlerinde farkındalık kazanmak. Psikoterapistler danışanlarıyla birlikte ailede her bir üyenin kaygı yaratan durumlarda almış oldukları belirli davranış biçimlerini tespit ederler. Böylelikle kişiler kendi davranış biçimlerini daha iyi anlar. Daha uyumlu ve faydalı davranışlara bürünmeye başlayabilirler.

Ödevler. Seanslar arasında sıklıkla ödev uygulaması yapılır. Bu ödevler düşünmek, yeni bir davranışı ya da eşle birlikte farklı iletişim şekilleri denemek gibi egzersizler olabilir.

Yansıtıcı takım çalışması

Takım çalışması. Sistemik aile terapisi diğer terapi yöntemlerinden farklı olarak terapistlerin takım olarak çalışabilmesi için oldukça elverişli yöntemler ortaya atmıştır. Sıklıkla sistemik terapistler birlikte çalışırlar. Özellikle aileler ve çiftlerle çalışırken iki terapistin birlikte çalışması süreci kolaylaştırabilir.

Cam arkasından gözlem. Sistemik terapi sırasında psikoterapist takımıyla tek taraflı camdan faydalanarak çalışabilir. Özellikle psikoterapi eğitimi sırasında bu yönteme başvurulur. Ayna arkasından uygulama yerine videoda kullanılabilir.

7) Sistemik aile terapisi – Süre

Sistemik aile terapisti danışanın kendi hayatının uzmanı olduğu görüşündedir. Bu nedenle sistemik aile terapisinde psikoterapi sürecini bitirmeye danışan ve psikoterapist birlikte karar verirler.

Seanslarının uzunluğu

• Bireysel olarak uygulandığında diğer terapi çeşitlerinde görüldüğü gibi tek seans 50 dakika olarak uygulanır.
• İlk seanslar 1,5 saatlik çift seans olabilir. Danışanın ihtiyaçlarına göre –bireysel tercihler, kriz dönemleri- çift seans yapılabilir.
• Evlilik terapisi ve aile terapileri genellikle çift seans yapılabilir.
• Çocuk terapisi. Çocuğun yaşının küçük olması durumunda dikkat vermekte güçlük çekeceklerdir. Seansın bir kısmında çocukla çalışılıp geri kalan kısmında aileye danışmanlık yapabilir.

Toplam seans sayısı

• Bireyin ihtiyaçlarına göre sistemik terapi yaklaşık 8-20 seans arası sürer. Diğer terapi yöntemlerinden çok daha kısa sürer. Sistemik aile terapisi nadiren 20 seansın üzerine çıkar.
• Seansların sıklığı. Sistemik terapi sürecinde psikanalizde olduğu kadar sık seanslar uygulanmaz. Danışanlar haftada bir defa ya da iki haftada bir gelirler.
• Evlilik terapisi ve aile terapisinde seanslar daha az sıklıkla gerçekleşebilir. Sistemik aile terapisine katılan bireylerin sayısı arttıkça seans aralarında geçmesi gereken sürede artabilir. Bu durumda verilen ödevler daha önemli hale gelir.
• Çocuk terapisinin uzunluğu. Çocuk terapisi haftada bir kere olmalıdır. Çocuklarla uzun aralıklarla gerçekleşen terapilerde ilişki bina etmek güç olur.
• Danışanda bağımlılık yaratmama ilkesi. Psikoterapist danışanının artık terapiye ihtiyacının kalmadığını düşündüğünde bunu danışanı ile paylaşması etik açıdan gerekir.
• Son seanslar. Giderek seans aralıkları iki ya da üç haftaya çıkarılarak sonlandırılır.

Bazen sorular zor, cevapları basittir.

8) Sistemik aile terapisi hangi danışanlara önerilebilir?

• Ağır psikolojik rahatsızlıklar geçiren hastaların tedavisinde. Ailenin de sürece katılımı sağlanır. Bu yapılmazsa psikiyatride edinilen kazanımlar uzun ömürlü olmayabilir. Hastalık bulguları eve döndükten sonra tekrarlayabilir.
• Kronik fiziksel hastalıkların tedavisinde. Aileyle birlikte sürece adapte olunmaya çalışılır. Ağrılarla baş etme yolları üzerinde çalışılır.
• Psikosomatik problemlerde
• Çocuk ve ergenlerin psikolojik rahatsızlıklarında
• Yemeyle ilgili psikolojik rahatsızlıklarda. Özellikle gençlerde görülen yemeyle ilgili rahatsızlıkların birçoğunun temelinde aile dinamikleri yatar.
• Psikolojik kökenli cinsel problemlerde
• Alkol ve diğer madde bağımlılıklarında
• Evlilik terapisi, boşanma ve ayrılık süreçlerinde
• Koruma altındaki çocuklara bakım, çocuk adaptasyonu ve diğer meselelerde
• Aile meseleleri, geçiş evreleri, aile bireylerinden birilerinin tehlikede olması gibi durumlarda
• Çocuk bakımı ve ebeveynlik
• Okulla ve işle ilgili problemler
• Travmatik olaylar, kayıp ve yas
• Sosyal, politik ve dinsel çatışmalar gibi nedenlerden  dolayı aile yaşantısının kesintiye uğradığı zamanlarda

9) Sistemik aile terapisi uygulayan terapistler kimlerdir?

Sistemik aile terapisi uygulayan terapistler danışanlarını değişime götürecek adımlar atmaları için cesaretlerini ve umutlarını artıracak konuşmaları yapmakta uzman bireylerdir. Danışanların hayatlarında denemeler yapmalarına ve riskleri minimize etmelerine liderlik ederler.

Sistemik aile terapisi danışanın değil terapinin uzmanıdırlar. Sistemik terapi metodunu kullanan uzmanlar tam olarak danışana neyin iyi geleceğini bilmezler. Danışanın kendisine yardımcı olacak çözümleri üretebileceği bir ortamı yaratmak konusunda uzmandırlar.

Sistemik aile terapisi uygulayan uzmanlar tek bir danışanı inceleyen araştırmacılar gibidirler. Danışanın farklı fikirlerine, gözlemlere ve algılara açıktırlar. Diğer görüşlere de kapalı kalmazlar. Danışanın baktığı gözlerle yaşama bakmaya hazırdırlar. Sistemik aile terapistleri kendi varsayımlarını da sorgulayarak öğrenmeye çalışırlar.

İlginizi çekebilir: Psikoterapist nasıl olunur?

10) Sistemik aile terapisi – Avantajlar

• Çözüm odaklıdır. Problemlere analitik değil pratik yönden yaklaşır sistemik terapi.
• Pozitife odaklanır. Sistemik terapi bireyleri suçlamaz, psikolojik hastalık damgası koymaz.
• İlişkileri güçlendirir. Sistemik terapinin sonucunda sadece problemlerin üstesinden gelinmiş olmaz. Birlikte zorlu süreçleri atlatan ailenin bağlılıkları da güçlenir.
• Kısa sürelidir. Diğer terapi yöntemleriyle uygulanan terapilere oranla çok daha kısa sürebilir.
• Daha kalıcı olabilir. Ailenin çözüme katılmasıyla terapi sürecinin getirdiği değişiklikler daha kalıcı olabilir.
• Sistemik aile terapisi yaklaşımı aile terapisi dışında bireysel terapi uygulamaları içinde uygundur
• Psikoterapi araştırmaları sistemik aile terapisinin etkinliğini ortaya koyuyor.
  • Aileyi göz ardı ederek bireye konsantre olan birçok terapi yöntemine göre daha ekonomik ve etkili olduğu iddia edilmiştir.
  • Aileyi psikoterapinin bir parçası yapmanın daha hızlı bir şekilde sonuca ulaştırdığı ve değişikliklerin daha kalıcı olduğu ortaya konmuştur.

11) Sistemik terapi sadece aile terapisinde mi uygulanır?

Sistemik terapi yalnızca aile terapisi değil bireysel terapi uygulamalarına da elverişlidir. Bireyler farklı nedenlerle aile terapisi yerine bireysel terapiyi tercih edebilirler.

Bazı kişiler problemleriyle tek başlarına baş etmek isterler. Kendi problemlerimin üzerinden kendim gelmek istiyorum diyerek gelebilirler.

Aileyi üzmek istememek. Kimi danışanlar yaşadıkları intihar düşünceleri, ağır depresyon gibi durumların başkalarına ağır bir yük getireceğini düşünürler. Onları korumak isterler.

Aile terapisi mümkün olmayabilir. Örneğin; danışan ailesi kaybetmiş olabilir, farklı ülkelerde yaşıyor olabilirler…

İmkansızlık. Aile bireyleri uzun süre boyunca sistemik terapi sürecine öncelikleri ve takvimleri uymadığı için katılamayabilirler.

Tehlike. Ailede istismar yaşanmış olabilir.

İsteksizlik. Aile bireyleri isteksiz olabilir. Suçlanacaklarını düşünebilirler. Ya da terapinin işe yarayacağına inanmazlar.

12) Sistemik aile terapisinde kullanılan teknikler nelerdir?

• Genogram
• Aile Panosu (Aile Şablonu)
• Dışsallaştırma
• Paradoks müdahaleler
• Yeniden çerçeveleme (reframing)
• Normalleştirme
• Aile heykeli

Sistemik aile terapisinde kullanılan soru teknikleri nelerdir?

• Döngüsel sorular
• Mucize sorusu
• Derecelendirme soruları
• Paradox sorular
• İstisna soruları
• Farazi sorular

13) Sistemik terapi kuramları nelerdir?

Sistemik terapi birçok farklı ülkede gelişmiştir.

Sistemik terapi diğer terapi yöntemlerinde olduğu gibi kurucu bir baba ile hatırlanmaz. Sistemik terapi kuramına katkıda bulunan birçok isim dile getirilir.

Sistemik terapiye katkıda bulunan bu isimlerin yöntemleri sistemik aile terapisi içerisinde farklı isimlerle anılırlar.

1. Yaşantısal aile terapisi / Dönüşümsel aile terapisi – Virgia Satir 
2. Yapısal aile terapisi – Salvador Minuchin 
3. Stratejik aile terapisi – Jay Haley ve Selvini Palazzo 
4. Sistem dizim yöntemi (Kuşaklararası aile terapisi) – Bert Hellinger
5. Öyküsel Terapi / Narrative Terapi – Michael White – David Epson 
6. Kısa süreli çözüm odaklı terapi – Steve De Shazer

Sistemik terapi heterojendir. Sistemik aile terapistleri, sistemik terapi çatısı altında yer alan metotlardan bazılarına diğerlerinden daha fazla aşina olabilirler. Uygulamalarında daha çok bu alanlara ağırlık verebilirler.

Yaşantısal aile terapisi – Virginia Satir

Virginia Satir hem hümanist yaklaşımın hem de aile terapisinin kurucularındandır.

Virginia Satir danışanları aktif olarak dinlemeye önem vermiştir. Daha sonra aktif dinleme, eleştirene daha fazla eleştirme imkanı sağladığından vazgeçmiştir. Zira eleştirilen kendini büyük baskı altında hissederek terapiyi sonlandırabilir.

Problemler problem değildir. Onlarla baş etme şeklimiz problemdir. – Virginia Satir

Gregory Bateson ve arkadaşları şizofreninin nedenlerini araştırmıştır. Ailelerin şizofreninin oluşumunda ve terapilerinde büyük etkileri olduğunu gözlemlemiştir. Aile bireylerinden birinde görülen şizofreni belirtilerinin ailenin dinamikleri içinde denge sağlamaya yardımcı olabileceğini iddia etmiştir…

Hangi şartlar altında olduğunu bilmeden, sözlerin ve davranışların hiçbir anlamı olmaz. – Gregory Bateson

Yapısal aile terapisi – Salvador Minunchin

Yapısal aile terapisi Salvador Minuchin tarafından geliştirilmiştir.

Palo Alto MRI Mental Research Institute (Mental Araştırma Enstitüsünde) 1960’lı 70’li yıllarda ortaya çıkmıştır.

Yapısal aile terapisinin odağında şu konular bulunur; aile yapısı, aile içi ilişkiler, hiyerarşik yapı ve sınırlar (kapalı, geçirgen).

Yapısal aile terapisinde amaçlar

Yapısal aile terapisi süresince terapist aile ilişkilerini, davranışlarını, ilişki biçimlerini gözlemler. Terapist ayrıca aile yapısını ve aile yapısı içerisindeki alt sistemleri inceler. Örneğin; ebeveynlerin kendi arasında ve çocukların arasındaki ilişkiler.

Yapısal aile terapisinde uzmanlar kalıplaşmış aile yapısında değişiklikler yapmaya çalışırlar. Bu süreçte aile bireylerinin oturma düzenlerini şekillendirmek, rol oynama gibi teknikler kullanırlar. Bu tekniklerle aileye zarar veren yapısal alışkanlıklarından kurtulunmaya çalışılır. Bu alışkanlıklar kalıplaşabilir. Ailenin fonksiyonel olmasını, stres durumlarına adapte olmasını engelleyebilir.

Emin olmak değişimin düşmanıdır. – Salvador Minuchin

Stratejik aile terapisi – Jay Haley

Jay Haley gibi önemli isimler tarafından Milton Erickson ve yapısal aile terapisinden etkilenerek ortaya çıkmıştır. Bu öncüler ailede iletişim veya problem çözme şekillerini incelediler.

Yapısal aile terapisinde olduğu gibi Palo Alto Mental Research Institute etkin olmuştur stratejik aile terapisinin gelişmesinde. Değişimin olması için problemin nedenine yoğunlaşmanın gerekli olmadığı savunulmaktadır.

Stratejik aile terapisinde öncelikli olarak ailede krize sebep olan stresörler belirlenir. Örneğin; kardeşlerden birinin yatılı okula gitmesi, evlat edinme, boşanma, aile bireylerinden birinin kronik bir rahatsızlık geçirmesi…

İçgörünün değişim getirmesinden çok daha fazla oranda, değişim içgörü getirir. – Milton Erickson

Stratejik aile terapisinde uygulanan müdahalelerden bazılarını şunlar oluşturmaktadır. Yeniden çerçeveleme (reframing), paradoks müdahaleler…

Paradoks müdahaleleriyle terapist istenilen amaca ulaşmak için aileden terapinin amaçlarına ters düşmüş gibi görünen şeyleri yapmalarını isterler.

İlginizi çekebilir: Yeniden çerçeveleme

Stratejik aile terapisinin amaçları

Stratejik aile terapistleri ailedeki problemlerin kaynağı olan bulguları belirleyip onları değiştirmeye çalışırlar.

Terapist ilk önce aile bireylerinin aralarında ki ilişkileri gözlemler. Ailenin değiştirmek istediği meseleleri açık ve net bir şekilde tespit eder. Terapist aile ile birlikte işbirliği yaparak onların amaçlarını netleştirmeye çalışır. Net planlar oluşturur. Bu süreçte terapist aileyi kontrol eden birey kim olursa olsun göz ardı eder. Daha sonra terapist kontrol eden bireyin yerine kendi otoritesini koyarak aileye yeni bir düzen verir. Verdikleri yeni yönde genellikle paradox müdahale olarak görülen, ailede görülen bulgunun daha fazla yapılmasının istenmesidir. Terapist bu paradox olan müdahaleyi daha uç noktalara taşır. Aile nihayet isyan edip bu davranışı bırakır.

Sistemik aile Terapisi – Murray Bowen 

Murray Bowen aile terapisi psikanalist ve psikiyatr olan Murray Bowen’in yaptığı klinik çalışmalar sonucunda ortaya konmuştur.

Başkalarından olan beklentilerinizi sıfıra indirgerseniz, yüksek ihtimalle çok hoş bir sürprizle karşılaşırsınız. – Murray Bowen

Bowen bireysel terapi uygulamalarının uzun vadeli bir çözüm getirmediği sonucuna varmıştır. Aile dinamiklerini değiştirmeden bireyin kolay kolay değişmediği savunmuştur. Bir çok karakterin farklı aile kuşakları arasında da devam ettiğini öne sürer. Böylelikle hastalarının aileleriyle ve yakınlarıyla olan ilişkilerini incelemeye başlamıştır.

İlişki içinde yaratılan problemin üstesinden ancak ilişki içerisinde gelinebilir. – Murray Bowen

Bowen çalışmalarında psikolojik teşhis koymayı ruh sağlığı hizmetlerinin odak noktası olmaktan çıkartmıştır. Aile terapisine genogram gibi yeni teknikler katmıştır.

İlginizi çekebilir: Genogram nedir

Sistem dizim yöntemi (Kuşaklararası aile terapisi) –  Bert Hellinger

Sistem dizim yöntemi ailedeki farklı kuşakların ailenin ve bireyin davranışı üzerindeki etkisini inceler.

Birey kuşaklararası davranış problemlerini inceler. Probleminin daha önceki kuşaklardan geldiğini fark edebilir.

---

Sistemik aile terapisini temsil eden psikoterapi dernekleri nelerdir?

a) Ulusal sistemik aile terapisi dernekleri

1. ÇATED Çift ve Aile Terapileri Derneği
2. İstanbul Aile ve Çift Terapileri Enstitüsü / Aile ve Evlilik Terapileri Derneği
3. Virginia Satir İnsan Gelişimi ve Aile Terapisi Enstitüsü
4. Türkiye Sistem Dizimleri Enstitüsü
5. İlişki Psikoterapileri Derneği
6. The Gottman Institute Psikolojistanbul
7. Sistemik Psikoterapi Enstitüsü

b) Uluslararası sistemik aile terapisi dernekleri

1. IFTA International Family Therapy Association
2. EFTA European Family Therapy Association
3. Association for Family Therapy & Systemic Practice İngiltere
4. American Association for Marriage and Family Therapy Amerika
5. SPE Sistemik Psikoterapi Enstitüsü

İlginizi çekebilir: Psikoterapi Dernekleri

Küreselleşen sistemik aile terapisi

Sistemik aile terapisi birçok ülkede hızla yayılmaktadır: Almanya, İsviçre, İtalya ve İngiltere ve ABD.

Sistemik terapi Avusturya’da psikodinamik yaklaşımdan sonra en çok rağbet gören terapi yöntemidir.

İskandinav ülkeleri sistemik aile terapisi tekniklerini psikiyatrik acil vakalara taşımıştır. Şizofreni de dahil birçok psikolojik hastalığın üstesinden ilaca gerek kalmadan gelirler.

Sistemik aile terapisi hakkında özgün ve çeviri kitaplar nelerdir?

Aile terapisine olan ilginin artması ile birlikte bu konuda yazılan kitapların sayısı oldukça arttı. Bunların bir kısmı sistemik aile terapisi yaklaşımını yansıtmaktadır.

Türkçe özgün kaynaklar

Fışıloğlu , H. (2014). Aile ve evlilik terapisi: Metaforlar: Yazarın Kendisi Tarafından Basıldı.

Kalkan, M., Hamamcı, Z., & Yalçın, İ. (2012). Evlilik öncesi psikolojik danışma: Anı Yayıncılık.

Kılıçarslan, F. (2010). Çocuk ve Aile Sorunlarının Terapi ile Tedavisi: Nobel Yayıncılık.

Özabacı, N., & Erkan , Z. (2014). Aile danışmanlığı: Kuram ve uygulamalara genel bakış: Pegem.

Özgüven, İ. E. (2014). Evlilik ve aile terapisi: Nobel Yayıncılık.

Sayar, G. H., & Berksun, O. E. (2013). Aile ve eş terapileri: Detay Yayıncılık.

Şen, B. (2015). Evlilik öncesi çift eğitimi: Nobel Yayıncılık.

Yıldırım, A., & Kurt, İ. (2013). Aile terapisi tedavi planlayıcısı: Nobel Yayıncılık.

Dokur, M. (2006). Aile ve çift terapisi: Morpa Kültür Yayınları.

Çeviri kitaplar

Gladding, S. T. (2015). Aile terapisi tarihi, kuram ve uygulamaları (İ. Keklik & İ. Yıldırım Çev.): Ankara Türk Psikolojik Dan. ve Reh. Derneği Yayınları.

Nichols, M. P. (2013). Aile terapisi: Kavramlar ve yöntemler (O. Gündüz, Çev.): Kaknüs Yayınları.

Worden, M. (2013). Aile terapisi temelleri (T. Akbaş Çev.): Akademisyen.

Bu yazıda faydalanılan sistemik terapi kaynakları

Dallos, R., & Draper, R. (2010). Aile terapisine giriş: Sistem teorisi ve uygulama. Maidenhead, Berkshire, England: McGraw-Hill

Vetere, A., & Dallos, R. (2003). Ailelerle sistemik olarak çalışma: Formülasyon, müdahale ve değerlendirme. London: Karnac Kitapları

Sistemik aile terapisi yaklaşımı hakkında neler düşünüyorsunuz? Bu terapi yöntemi hakkında eklemek istedikleriniz varsa lütfen benimle paylaşın.