Evlilik terapisi nedir, ilişki terapisi nasıl yapılır?

---

3) Evlilik terapisine kimler katılır?

Evlilik öncesi ilişki terapisi

Bu evrede psikoterapi düzeltici değil koruyucu niteliktedir. Evlilik terapisinin bu safhada seçilmesinin sebebi çiftlerden birinin evlilik kararına devam etmekteki ciddi şüpheleri olabilir.

Evlilik öncesi ilişki terapisinde amaçlar

• Evliliği ömür boyu sürecek mutlu bir ilişki olarak bina edebilmek.
• İlişki zorluklarını anlamaya, engellemeye ve üstesinden gelmeye çalışmak
• Kendilerini daha iyi tanıyan çiftler, ilişkiye hangi karakter özelliklerini getirdiklerini daha iyi bilirler.
• Evliliğe daha gerçekçi hedeflerle başlamak
• İlişki problemlerini çözme kabiliyetleri kazanmak
• Sorunlar çıktığında nasıl tartışabileceklerini ve çözüm yolu arayabileceklerini bulmak
• İlişkilerinin şimdiye kadar olan kısmında yaşanan problemleri çözebilmek
• Henüz evlilik kararı almamış çiftlerin evliliğin onlar için iyi bir fikir olup olmadığını değerlendirmeleri

Evlilik öncesi ilişki terapisi temaları

Bu aşamada terapide genellikle şu konular konuşularak çiftlerin ortak kararlar alması umulur:

• İletişim
• İnançlar
• Değerler
• Evlilik Rolleri
• Çocuk planlar
• Öfke ile baş etme
• Zaman yönetimi
• Sevgi
• Yakınlık.
• …

Evlilik öncesi psikoeğitim

Bu amaçla oluşturulmuş yakın ilişki yeteneklerini geliştirme eğitim programları bulunmaktadır. Öncelik çiftler arasında yakınlığın oluşturulması (yeniden oluşturulması) ve devamlılığının sağlanmasıdır. İlişki terapisinden ziyade psikoeğitim içerirler. Çiftler ömür boyu yakın bir ilişki için gerekli olan kabiliyetleri öğrenmeye çalışırlar.

Gerçekçi olmayan hedefler ve kötü iletişim evliliği çökertebilir.

---

Evliliğin başında olan çiftlerle evlilik terapisi

Evliliğin ilk yılları oldukça önemli ve güç bir dönemdir. Boşanmalar sonraki yıllarda da meydana gelir. Fakat boşanmaya götüren sorunların tohumları ilk yıllarda atılır.

Evliliğin başında olan -ilk defa evlenen- çiftler genellikle 20’li yaşlardadır. Henüz birlikteliğe uyum sağlama aşamasındadırlar. Aynı kültürlerden gelmiş olsalar bile, farklı ailelerde yetişmişlerdir. Kimi çiftler aradaki farklılıkların anlaşmazlık yaratmaması için uğraşır. Bazıları ise pes ederek boşanma yoluna giderler.

Problemler ilk yıllarda başlasa da çiftler evliliklerinin ilk aylarında evlilik terapisine genellikle başvurmazlar. Çiftler kendi başlarına problemlerinin üstesinden gelememekten ve bir profesyonelden yardım istiyor olmaktan utanç duyabilirler.

İnsanlar her gün gördükleri kişiye teşekkür etmeyi genelde unutur.

Evliliğin başında olan çiftlerle evlilik terapisi temaları

• Duygusal yakınlık,
• Evliliğe olan bağlılık
• İletişim
• İlgi
• Çatışma
• Ödün verme
• Sınırlar
• Güç
• Cinsel yakınlık
• Evliliğe müdahalesi olan kişiler
• Eşlerin birbirlerinin gereksinimlerine nasıl cevap verdikleri
• Evlilik sözleşmesi -evlilikle ilgili verilen sözler, beklentiler, ifade edilmemiş kararlar-

İlginizi çekebilir: Eşim beni dinlemiyor

---

Küçük çocuklara sahip çiftlerle evlilik terapisi

Küçük çocukları olan çiftler yeni üyelerin katılımıyla değişen rollerine uyum sağlamaya çalışır. Bu yıllarda çiftlerin hayat kaliteleri ve evlilik tatminleri oldukça düşer.

Çocuk sahibi olmak evliliğin birçok yönünü etkiler: Duygusal ilgi, yakınlık, cinsellik ve finansal meseleler. Birçok konuda problemler yaşanabilir. Örneğin; çocuğu kimin nasıl yetiştireceği, annenin işe ne zaman döneceği ve sorumlulukların paylaşımı.

Küçük çocukları olan çiftlerle başlıca evlilik terapisi temaları

• Evliliğe uyum sağlama
• Stres azaltma
• Evlilik bağı, bağlılık
• İlişkiden beklentiler
• (Cinsel) yakınlık
• Akrabalarla olan ilişkiler
• Boş vakit
• Kıskançlık, sadakat
• İletişim

---

Ergenlik çağında çocuğu olan çiftlerle evlilik terapisi

Çocuklar büyüdükçe rutinler de değişirler. Bu değişikliklere zihinsel olarak önceden kendisini hazırlamış çiftler bu evreyi daha kolay atlatırlar.

Çiftler çocuklarının yanında çatışıyor, çocukları hakkında ortak karar vererek bunu onlara da göstermiyors

Ergenlik dönemlerinde çocukları olan çiftler özellikle pozisyon ve bilgi gücünü kullanarak çocuklarının davranışlarını etkilemişler ise, bu evrede güçlükler yaşarlar.

Ergenlik çağında çocukları olan çiftlerle başlıca evlilik terapisi temaları

• Saygı
• Hiyerarşi
• Sadakat
• Bağlılık
• Kıskançlık, sadakat
• İletişim

---

İleri yaştaki çiftlerle evlilik terapisi

İleri yaştaki çiftler evlilik sorunları dışında fiziksel rahatsızlıklarla da başa çıkmaya çalışırlar. Birbirlerini kaybetme korkusu yaşarlar.

Duygusal yakınlık, her bireyin ilişki üzerinde söz sahibi olması, evliliğin bu safhasında önemlidir. İlişki zayıflamışsa değişiklikler bazı değişiklikler yapmak gerekebilir. Fakat bu yaşta değişmek haliyle daha güçt olacaktır.

Farklı badireler atlatan çiftin zamanla ne zaman istikrarın korunması gerektiği ve hangi vakitlerde değişiklik gerektiğini öğrenmiş olması gerekir.

Psikoterapist ileri yaştaki çiftlerle evlilik terapisinde çiftin geçmişte elde ettiği kaynaklarını kullanmaya çalışır.

---

4) Evlilik terapisinin amaçları

Elbette her terapide olduğu gibi evlilik terapisinde de amaç birlikte kararlaştırılır. Evlilik terapisinin amaçlarından bazıları şunlar olabilir.

• Kendinizi, partnerinizi ve ilişkinizi daha iyi anlayabilmek
• Kendinizin ve partnerinizin ihtiyaçlarını, korkularını daha iyi anlayarak, nasıl daha güvenli bir ilişki kurabileceğinizi öğrenmek
• İlişkilerini gözden geçirip kalitesini artırmak.
• Her iki tarafında kendisini daha kabullenilmiş ve anlaşılmış hissedebileceği şekilde konuşabilmek
• Öfkenizi sağlıklı bir şekilde ifade edebilmek
• Kendi ihtiyaçlarınızın farkına varıp, bunları eşinize daha yapıcı bir şekilde ifade edebilmek
• Birbirinizi sevmeyi, bağlanmayı, güvende hissetmeyi zorlaştıran yaralarınızı,  kabullenmediğiniz ve bastırdığınız yanlarınızı öğrenip onlarla baş etmeyi öğrenmek
• Sevilmek, taktir görmekle olduğunuz gibi kabul görmek arasında denge bulmak
• Eskisi gibi birlikte romantik, eğlenceli… olabilmek
• Çatışmaların üstesinden gelmek, ortayol bulabilmek
• Empati [eşduyum], saygı ve güveni ilişkinizde artırmak
• Birlikte önemli kararlar verebilmek
• Dışardan bir perspektif kazanmak
• Krizleri aşmak, birlikte yaşam dönemlerinden geçmek: Travmatik olaylar, şiddet, aldatma, yas süreçleri, hastalıklar, yeni bir işe başlama, emeklilik…
• Birbirlerini daha iyi dinlemek, anlamak, iletişim kurabilmek.
• Bağlılıkları ve umut seviyesini artırmak
• Gelecekle ilgili önemli kararlar alabilmek. Örneğin; göç, boşanma, evliliğe devam etme, çocuk sahibi olma…
• Boşanmanın çocuklar üzerindeki etkisini minimalize etmek.
• Arkadaşlık, romantik ve cinsel yakınlığı tekrar bulabilmek.

Evlilik terapisinde çiftler birbirlerinden farklı amaçlar güdebilir.

Eşlerden biri uğramış olduğu ihanet üzerine konuşmak isteyebilir. Diğer eş ise bu talebi yersiz bulabilir. Bir çok kereler çiftlerden biri diğerinin kötü alışkanlıkları üzerinde durmak isterken, diğeri varlığını reddedebilir. Evlilik terapisi sürecinde amaçlar konusunda anlaşmak başlı başına terapidir. Bireysel terapi ile kıyasla çok daha zor bir süreçtir.

Hiç bir ilişki günlük güneşlik değildir. Ama iki kişi bir şemsiyeyi paylaşabilir.

5) İlişki terapisi kaç seans sürer?

• İlişki terapisi genellikle haftada bir veya iki haftada bir uygulanır.
• İlişki terapisi çifte seans olarak yaklaşık 1,5 saat olarak yapılabilir. Böylelikle eşlere yeterince konuşma imkanı verilmiş olur.
• Psikoterapi yöntemine ve metoduna bağlı olarak evlilik terapisinin uzunluğu değişir. Ortalama 10 ila 20 seans arasında değişebilir. İhtiyaçlara bağlı olarak daha uzun da sürebilir.
• Evlilik terapisi çiftler bir karara, çözüme varıncaya dek devam edebilir.

6) Evlilik terapisi nasıl yapılır?

• Evlilik terapistleri danışanlara karşı nötr ve objektif olmalıdır. Taraflardan birine karşı suçlayıcı olmamaları gerekir.
• Evlilik terapisti çiftlerden biriyle diğeri gözlemlerken tek olarak da çalışabilir. 
• Evlilik terapisti geçmiş ve bilinç dışından çok, şimdiye, güncel problemlere, gelecekde yapılabileceklere odaklanır.
• İlişki terapisti çiftlerin birbirlerini dinlemelerini ve saygılı olmalarını sağlamaya çalışır.
• Kimi zaman çiftler kendilerini terapiye getiren nedenlerin farkındadır. Fakat neyi amaçladıklarını tam olarak bilmezler. Psikoterapinin ilk seanslarında amaçların belirlenmesine yoğunlaşılır.
• İlişki problemlerinin nasıl ortaya çıktığı, değişikliğin nasıl mümkün kılınabileceği temaları üzerinde durulur.
• Evlilik terapistleri eşlerin aralarında neler olduğunu açıklığa kavuşturabilecekleri bir ortam oluşturmaya çalışır. Eşler daha büyük bir farkındalık ve kararlılıkla ne yapmak istediklerine karar verebilirler.
• İlişki terapisi sürecinde çiftler arasında tartışmalar çıkabilir. Profesyonel bir terapist çiftlerden herhangi birinin tarafını tutmadan nötr kalmaya devam eder.
• Evlilik terapisine katılan çiftler aynı zamanda bireysel terapi de alabilirler. Bu genellikle farklı psikoterapistler tarafından verilir. Aksi taktirde çiftlerden biri ile terapist arasında sırlar oluşur. Psikoterapist objektif olmakta zorlanır. Bireysel terapi alan çiftler, bir süre sonra ilişkilerini birlikte değerlendirmeye açık olduklarında evlilik terapisi alabilirler.

Evlilik terapisi eşlere fikirlerini, endişelerini ve hayallerini güvenli bir ortama paylaşabilme imkanı sunar.

7) Eşlerden birisi evlilik terapisine katılmak istemezse neler yapılabilir?

Evlilik terapisine çiftlerin birlikte ilişkilerini kurtarmak için geldiği düşünülür. Fakat genellikle çiftlerden birisi daha ağır bir duygusal baskı hisseder. Eşlerden birisinin gönülsüz olmasına rağmen her iki eşte psikoterapiye devam ettiği müddetçe görüş farklılıklarıyla başa çıkılabilirler.

Fakat eşlerden bir tanesi psikoterapiye devam etmek istemezse, partnerin yokluğunda evlilikte değişiklikler yapmak oldukça güç olacaktır. Maalesef genellikle eşlerden biri terapiye gelerek diğer eşi değiştirmeye çalışır.

Eşlerden birinin psikoterapiye gelmeyi kabul etmediği durumlarda diğer eş artık böyle yaşamak istemediğini dile getirerek ilişki terapisi konusunda ısrar eder. Fakat ikna etmek güç olacaktır.

Başkalarının yanında yürüyebilirsiniz. Ama başkalarının yolunu yürüyemezsiniz. – Yerli Amerikalı sözü

Eşler neden evlilik terapisine katılmak istemezler?

• Kendilerini tehdit içinde hisseder veya utanıp çekinebilirler.
• Yardım istemeyi zayıflık olarak görebilir.
• İlişki terapisinde sorumlu tutulacaklarını ve suçlanacaklarını düşünebilirler.
• Değişiklik istememek, statükoyu korumak, terapiye gerek görmemek, ilişki hakkında konuşmak istememek.
• Eşin terapiye gitme amacına güvenmemek… Bazen eşler evlilik terapisine gitme teklifi alınca, bu amacın arkasında art niyet arayabiliyorlar.
• Evliliğin düzelebileceğine dair umutlarının olmaması
• Psikoterapinin işe yarayabileceğini inanmamak
• Eşlerinden gelen her türlü teklifi kızgınlıkla reddetmek
• Eşe kırgın olmak. İletişime hazır olmamak
• Eşe güven kaybı neticesinde, duygularını, fikirlerini açmak istememek, içine kapanmak
• Eşlerinin terapistle rahat konuşmalarına izin vermeyeceğini düşünmek. Bu durumda kişi bireysel terapi alıp, eşinin seanslara katılma isteğini reddedebilir.

İnsanlar psikoterapiye genellikle başkalarını değiştirmek için gelir. Oysaki sadece kendilerini değiştirebilirler.

Eşlerden biri ilişki terapisine katılmak istemediğinde neler yapılabilir?

• Eşlerden biri tek başına ilişki terapisine katılıp adımlar atmaya başlayabilir.
• Terapi sürecinde diğer eşin terapiye katılmaya karşı olan tutumunu pozitif olarak değiştirmek için neler yapılabileceği konuşulur.
• Eğer diğer partner gelmezse başka ne gibi alternatiflerin olduğu tartışılır.
• Eşe herhangi bir yükümlülük olmadan sadece denemek için gelebilecekleri söylenebilir.
• Birçok eş ilk seansa sadece izleyici olarak katılabilmek söz konusu olduğunda daha rahat edebilir.
• Başlangıçta evlilik terapisine gelmek istemeyen bireylerde endişelerini dile getirmeye başladıktan sonra terapide kendilerini daha güven içinde hissederler.

8) Evlilik terapisinin avantajları nelerdir?

• Eşler birbirlerini terapiye katılmaları için motive edebilirler.
• Evlilik öncesi danışmanlık başarılı evlilik ve aile oluşmasına yardımcı olur.
• Bireysel terapide olduğu gibi tüm dikkat bir danışana odaklanmaz. Böylelikle çekingen bireyler daha rahat ederler.
• Eşlerden birinin yalnız başınayken konuşmaya çekindiği mevzular evlilik terapisi içerisinde diğer eş tarafından ortaya atılabilir.
• İki tarafında katılmasıyla evlilik terapisti çiftin konularına daha vakıf olabilir.
• Evlilik terapisti danışanını yalnız  dinlemekten öte, birbiriyle olan ilişkilerini de gözlemleyebilir ve bu konuda geri bildirimler verebilir.
• Evlilik terapisi sürecinde meydana gelen değişim daha uzun süre etkili olabilir. Çözüm sürecine birlikte katılan çiftler alınan kararları uygulama konusunda daha yüksek motivasyona sahip olurlar.
• Çiftlerin yalnız olarak bireysel terapi almalarından daha ekonomiktir.

9) Evlilik terapisi ne gibi dezavantajlar getirir?

• Partnerler birbirlerinin yanında her konuyu görüşmek istemeyebilir. Arada çiftin ilişkisini etkileyen sırlar olabilir.
• Eşlerden birisi evlilik terapisi seanslarını yönetmeye çalışabilir. Terapist bu durumda her iki tarafa da eşit söz verme konusunda zorluk yaşayabilir.
• Çiftlerden biri evlilik terapisi için zorlanmış ve terapi süresince işbirliğine açık olmayabilir.
• Bazıları eşinin sınırlarına saygı göstermez ve eşlerin kendilerine ait sırlarının olamayacağını savunur. Çiftlerden biri bireysel terapi uygulamasını tercih ederken, diğer eş terapiye çeşitli baskılar sonucu geliyor olabilir. Bu gibi durumları açıkça söylemezler ama genellikle psikoterapist tarafından fark edilir ve müdahale edilmeye çalışılır.

10) Evlilik terapisini neler zorlaştırır?

• Sırların saklanması
• Çiftlerden birinin terapiye gelme konusunda zorlanmış olması
• İlişki terapisine gelmeye çok gönüllü olmayan eşi ikna etmek için terapi ile ilgili gerçekçi olmayan fikirler öne sürülebiliyor sıklıkla. Bu yüksek beklenti yaratabilir.
• İlişki terapisinin sonunda sadece eşin değişmesi gerektiğine inanmak ve bireyin kendisinin değişmek istememesi.
• Çiftlerin kendilerini terapiye getiren zorluklarının farkında olmaları fakat eşlerin ne istediklerini tam olarak bilmemeleri.
• İlişki terapisine eşlerin farklı amaçlarla gelmeleri.
• İlişki terapisinde kararlaştırılanları yerine getirmemek.
• Terapiye güvenmemek bir şeyleri değiştirebileceğine inanmamak.
• Çok geç başvurmak. Bir çok çift avukata gitmeden önce son durak olarak psikoterapiye başvururlar.
• Terapi devam ederken eşten habersiz terapist ile iletişime geçmeye çalışmak.

11) Evlilik terapisi nerelerde uygulanır?

• Evlilik terapisi hizmeti uygulayan psikoterapistlerin ofisleri
• Terapi hizmeti sunan hastane ve klinikler
• Psikoterapi merkezleri
• Psiko-sosyal kurumlar

12) Evlilik terapisti nasıl olunur?

Her lisanslı terapist evlilik terapisi yapmaya haizdir. Psikoterapistler kendi web sitelerinde uyguladıkları psikoterapi hizmetlerini duyururlar. Kimi terapistler bu konuda kendilerini daha fazla geliştirir ve yoğunluklu olarak evlilik terapisi uygularlar.

Psikoterapistler herhangi bir psikoterapi metodunda psikoterapi eğitimi alırken, bu metodolojinin evlilik terapisine olan bakış açısını öğrenirler.

Sistemik aile terapisi gibi terapi yöntemlerinde yoğun bir biçimde çiftler, aileler ve çocuklarla çalışılır. Bunun dışında imago terapi ve Gottman çift terapisi çiftlere yoğunlaşmış terapi metodlarıdır.

İki evlilik terapisti -genellikle bir bayan ve bir erkek terapist- bir arada çalışabilirler çiftlerle. Böylelikle terapiye gelen çift kendilerini daha rahat hissedebilir.

İlginizi çekebilir: Terapist nasıl olunur?, Psikoterapi Eğitimi

13) Evlilik terapisi nasıl gelişti?

1930’lu yıllarda evlilik terapisi Amerika’da ortaya çıktığında sadece evli ve evlenmek üzere olan çiftlere ayrılmıştı. Evlilik terapistleri danışanlarıyla genellikle birebir olarak görüşerek, nadiren çiftle bir arada çalışmıştır. Evlilik terapistlerinin üstlendiği görev çiftlerle birlikte çözüm arayışı içinde olmak değildi. Eşlere bireysel terapi yoluyla evlilik ve aile yaşamı konusunda eğitici bilgiler vermekti.

1950’lere gelininceye dek terapistler problemleri psikiyatrik ya da psikodinamik yaklaşımlar ile bireysel olarak çözmeye çalışmıştır.

1960 ve 70’lerde boşanma oranlarının artmaya başlamasıyla aile terapisi ortaya çıktı. Aile terapisinin temellerinde Virginia Satir, Murray Bowen gibi öncü terapistler bulunmaktadır.

Giderek farklı psikoterapi metotları geliştirildi. Bu metotlar psikoterapistin eğitimini aldığını terapi yöntemine bağlıdır. Evlilik terapisi uygulamalarında kullanılan psikoterapi metotlarının bir çoğu ilk olarak bireysel terapi için geliştirilmiş. Daha sonraları evlilik terapisine uyarlanmıştır. Bunlardan bazıları şunlardır;

İmago terapi nedir?

İmago terapi 1980’lerde Amerika’da geliştirilmiştir. Bireylerin teker teker iç dünyalarına değil ilişkilerine odaklanır.

Imago terapiye göre partner seçimimiz bilinç dışımızı yansıtır. Kendi iç dünyamızda yüzleşmemiz gereken şeyleri yansıtır eşlerimiz. Çocukken bizi yetiştirilenler tarafından karşılanmayan ihtiyaçlarımızı bize verebileceklerine inandığımız partnerler seçeriz.

Imago terapide hedef çocukluk travmalarının yaralarını iyileştirerek erişkinlikteki ilişkilerini düzeltmektir. Eşler birbirlerini iyileştirmeyi ve oldukları gibi kabul etmeyi öğrenirler.